In de Sint-Pauluskerk te Antwerpen kan je nog tot 1 juli 2022 twee uitzonderlijke kunstwerken bewonderen. De schilderijen met de titels ‘Paulus gestenigd’ en ‘Paulus gegeseld’ zijn de onderwerpen van twee ‘modelli’ (ontwerpen op klein formaat) voor de glasramencyclus die ooit het koor van de Antwerpse Sint-Pauluskerk sierde. The Phoebus Foundation verwierf beide kunstwerkjes in 2019 via de internationale kunsthandel. Het is heel bijzonder dat ze vandaag na bijna 400 jaar opnieuw in de kerk te bezichtigen zijn.
De helaas verdwenen glasramencyclus werd besteld in 1633 door de predikheren of dominicanen bij Abraham Van Diepenbeeck (1596-1675). Hij introduceerde Rubens’ barokke stijl in de glasschilderkunst en was op dat moment de meest gerenommeerde glasschilder in Antwerpen. Abraham Van Diepenbeeck was getalenteerd en koos voor een carrièreswitch. Hij zegde het lastige glazeniersambacht vaarwel en werd historie- en portretschilder. Hij is ook bekend als ontwerper van prenten. ‘Paulus gestenigd’ en ‘Paulus gegeseld’ zijn unieke getuigen van zijn vroege en veel minder bekende carrière als glasschilder.
In het élan van de contrareformatie bouwden de predikheren tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621) een majestueus nieuw koor aan hun kloosterkerk en verfraaiden het met monumentaal meubilair, sculpturen en schilderijen in de nieuwe barokstijl. De apostel Paulus was de patroonheilige, wiens leven natuurlijk tot voorbeeld strekte van de kloosterlingen. Die stonden zelf immers in de frontlinie in de strijd voor het ware geloof tegen het protestantisme. Geen wonder dat de glasramen, blikvangers in het nieuwe koor, episodes toonden uit Paulus’ leven. De twee olieverfschetsen die nu tentoongesteld worden, geven een impressie van de verdwenen glasramen. De beide modelli laten ook iets zien van het creatieproces van de glasramen. De kunstenaar kerfde de vorm van het venster in het houten paneeltje. De ingekerfde lijnen schemeren door de voorstelling heen en zijn vandaag nog goed te zien. Vervolgens zette hij met snelle penseelstreken de compositie op het paneeltje. Zo kreeg de opdrachtgever een idee van het opzet.
Paulus gestenigd en Paulus gegeseld zijn, voor zover bekend, de enige getuigen in een Belgische kunstcollectie van het ambitieuze beglazingsproject dat de Antwerpse Predikheren toevertrouwden aan de meest gerenommeerde glasschilder van zijn tijd, Abraham Van Diepenbeeck. Het zijn belangrijke getuigen over het uitzicht van de monumentale glasramencyclus die helaas verloren ging. Het gebruik van olieverf geeft beide ontwerpen kleur, een extra dimensie die in ontwerptekeningen voor glasramen ontbreekt. Ze tonen ook hoe Van Diepenbeeck de barokke stijl van Rubens in het domein van de glasschilderkunst introduceerde, wat zijn grootste verdienste is. Kortom, beide modelli zijn unieke ‘monumenten op paneel’ van de Vlaamse, barokke glasschilderkunst.
In de 22ste Phoebus Focus, geschreven door Madeleine Manderyck, Jan Van Damme en Zsuzsanna van Ruyven-Zeman, wordt gedetailleerd het opmerkelijke verhaal van de unieke glasramencyclus uit de Sint-Pauluskerk te Antwerpen uit de doeken gedaan. U kan een exemplaar kopen aan de balie.
Date:
1 juli 2021 - 1 juli 2022 | 14:00 - 17:00
