Eucharistieviering in de Sint-Pauluskerk, voorgegaan door pastoor Didier Croonenberghs o.p., muzikaal verzorgd doorvoor Sint-Elooi (1ste Advent): Orgelmesse, W.A. Mozart met vocaal ensemble Reflection & Euterpe Baroque Consort o.l.v. Patrick Windmolders titularis-organist Bart Rodyns.
Op het programma staat de orgelsolomesse van W.A. Mozart:
De Missa KV 259, bekend als de ‘Orgelsolo-Messe’ vanwege de solistische rol van het orgel bij het ‘Benedictus’ , is rond 1775/76 gecomponeerd. Op 17 mei 1778 wijdde prins-aartsbisschop Colloredo zijn neef Anton Theodor tot graaf en aartsbisschop van Olmütz. De prins van de kerk had echter geen opdracht gegeven tot het componeren/samenstellen van een nieuwe mis voor deze wijding en liet de keuze helemaal over aan Leopold Mozart (vader van…), die die week als dirigent optrad.
Leopold meldde op 28 mei 1778 hierover dit aan zijn vrouw en zoon: „ich machte des Wolfg: Messe mit dem Orgl Solo: das kyrie aber aus der Spaur Messe; ließ sie schreiben, und bekamen die 6 duccatten rictig.“ Leopold koos dus voor een mis van diens zoon ‘diegene met de orgelsolo’ of dé Orgelsolo-Messe.
Leopold verving het Kyrie -voor deze gelegenheid- door dat van de ‘Spaur Messe’,… Verder valt niet uit te sluiten dat vader Mozart het orkest voor de gelegenheid met twee hobo’s en trombones versterkte. Terwijl Leopold Mozart ‘Missa brevis’ (korte mis) schreef op de oude titelpagina van de bundel met missen, verschijnt het werk in de ‘Salzburger Catalogus Musicalis in Ecclesia Metropolitana’ met de toevoeging “Solennis” (grote, plechtige, uitgebreide mis).
De toegevoegde delen zijn nog steeds beschikbaar en werden naar alle waarschijnlijkheid door een kopiist geschreven. Er zijn in deze enkele duidelijke en opmerkelijke schrappingen doorgevoerd (complete maten verdwenen), maar deze eliminaties zouden ook eerder kunnen zijn en van de hand van Mozart zelf… We weten het niet.
Wat betreft de hobo’s die niet in het origineel zijn genoteerd, zijn er ook kopieën van deze mis met en zonder deze instrumenten, hetzelfde geldt voor de trombone partijen, die voor en na hun toevoeging zijn gemaakt. Muziekdirecteur Bart Rodyns koos bewust voor de eerste versie: volledig uitgebreid strijkorkest met orgel zonder hobo’s/trombones maar wel met toevoeging van de feestelijke trompetten! We gaan zelfs nog een stapje verder door bij alle strijkers ook voor darmsnaren en klassieke stokken te kiezen evenals natuurtrompetten te voorzien. Op deze manier gaan we echt terug naar 1775…
Over de plechtige uitvoering in de Dom van Salzburg nog dit: Er was daar een aparte opstelling van solo- en koorensemble mogelijk, elke groep met eigen orgel. Er waren in deze imposante Dom namelijk 4 hoogzalen met telkens een orgel! Alles was dus mogelijk. Daarom werden de extra delen van de solisten met het eerste orgel -die de volledige muziekpartituur bevatten-gemarkeerd als ‘concerto’. Die van de koorzangers en het tweede orgel werden gemarkeerd als ‘ripieno’. We kunnen dan ook aannemen dat W.A. Mozart zelf zijn ‘Orgelsolo-Messe’ speelde van aan het eerste orgel en dirigeerde. Vandaar ook de uitzonderlijke solo in het Benedictus, Mozart wilde zichzelf letterlijk en figuurlijk laten horen!
Uitvoerders:
Vocaal ensemble Reflection (Koor, Art.Dir. Patrick Windmolders)
Euterpe Baroque Consort (Orkest, Art.Dir. Bart Rodyns)
Koninklijke Antwerpse Jachthoornkring
Trompet: Kobe Rodyns
Programma:
Date:
3 december 2023 | 10:30
